Kiedy myślimy o językach skandynawskich, bardzo często wyobrażamy sobie skomplikowane germańskie słownictwo, melodyjną intonację oraz specyficzne litery w alfabecie. Pierwsze lekcje nauki języka norweskiego zaczynają się zawsze od przedstawienia i omówienia tego, co skrywa w sobie alfabet języka norweskiego – właśnie po to aby wymowa i dyftongi w norweskim nie przerażały tak, jak na początku. Bo język norweski da się lubić! A znajomość kilku zasad dotyczących norweskich liter sprawi, że wszelkie obawy znikną!

Alfabet języka norweskiego – norweski, duński, a może duńsko-norweski?

Niemal każdy alfabet w Europie opiera się o alfabet łaciński – korzysta z identycznych liter (niekiedy wzbogaconych o znaki diakrytyczne), pozostając czytelnym dla użytkowników innych języków zapisywanych również alfabetem łacińskim. Stąd też, w ramach alfabetu łacińskiego wyróżnia się aż 54 różne odmiany:

• alfabet polski,
• alfabet angielski,
• alfabet szwedzki, itp.

Alfabety narodowe bardzo często nie różnią się od siebie niemal niczym, jednak zwyczajowo przyjmuje się, że każdy język posiada własny alfabet. Zupełnie inaczej jest jednak w przypadku języka norweskiego – a alfabet norweski, tożsamy z alfabetem duńskim, często określa się szerzej alfabetem duńsko-norweskim. Jakie są tego przyczyny?

Wieloletnia zależność Norwegii od Danii – przez 434 lata Norwegia była ziemią pod kontrolą Duńczyków, zaś jedynym językiem obowiązującym na terenie królestwa był język duński. Język, znany współcześnie jako norweski, został skodyfikowany dopiero w XIX wieku, zaś za podstawę do stworzenia norweskiej gramatyki służyły liczne wiejskie dialekty.

Identyczne litery alfabetu – z dominacją Duńczyków wiąże się też fakt, że język norweski został spisany w oparciu o alfabet duński. Mimo wielu lat, język norweski wciąż korzysta z identycznych znaków co język duński, a jedyne różnice pomiędzy językami dotyczą wyłącznie wymowy.

Alfabet norweski – jakie litery znajdują się w tym alfabecie?

Alfabet duńsko-norweski obowiązuje w niezmienionej formie od 1948 r. – wtedy właśnie Duńczycy dostosowali się do reguł języka norweskiego, zastępując znak „Aa” literą „Å”. Od tego czasu alfabet duńsko-norweski składa się z 29 liter, występujących w odpowiedniej kolejności:

• a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z, æ, ø, å.

Warto przy tym pamiętać o dwóch sprawach:

• Norweskie litery æ, ø, å znajdują się zawsze na końcu alfabetu.
• Alfabet norweski różni się od standardowego alfabetu łacińskiego tylko trzema znakami, jednak litery c, q, w, x, z nie występują naturalnie w języku norweskim; są wykorzystywane jedynie w zapożyczeniach.

Dyftongi w norweskim

Aby opanować norweską wymowę, należy nie tylko zdawać sobie sprawę z alfabetu, lecz również umieć poradzić sobie z wymową dyftongów, czyli długich samogłosek, których artykulacja ulega zmianie w czasie jej wymawiania. Dyftongi w norweskim nie występują w ramach alfabetu, lecz egzystują samodzielnie. Warto więc nauczyć się wymowy 5 norweskich dyftongów:

• [ai]: hai (rekin),
• [æi]: regn (deszcz),
• [øi]: røyke (palić),
• [oi]: boikott (bojkot),
• [æu]au (owca).

Jak zapisywać norweskie litery na komputerze?

Jeżeli chodzi o zapis takich norweskich liter jak å, ø czy æ, śmiało możemy powiedzieć, że klawiatura polska nie jest zbyt łaskawa – o ile bowiem do zapisania „ą” wystarczy wcisnąć klawisz „a” oraz Alt, o tyle skandynawskie znaki są praktycznie nieosiągalne na polskiej klawiaturze bez wnikania w jej ustawienia.

Nie jest tajemnicą, że standardowo możliwe jest doraźne uzyskanie dostępu do znaków diakrytycznych innych języków – występują one bowiem na liście kodów Alt, co oznacza, że do ich włączenia wystarczy wcisnąć klawisz Alt oraz wpisać odpowiednią kombinację cyfr na klawiaturze numerycznej. Skandynawskie znaki (dla języków: duńskiego, norweskiego, szwedzkiego, islandzkiego oraz fińskiego) nie są jednak dostępne w ramach tej opcji. Oznacza to, że aby móc wpisywać wszystkich sześć znaków specjalnych języka norweskiego:

• å,
• Å,
• Ø,
• ø,
• æ,
• Æ,

należy zmienić ustawienia klawiatury na język norweski – wówczas znaki te dostępne będą pod następującymi klawiszami:

• å – [
• ø – ;
• æ – ‘

Interesuje Cię alfabet języka norweskiego? Jakie występują samogłoski, a jakie dyftongi w norweskim i jak wpisać norweskie litery na klawiaturze? Zobacz, jakie to proste!

Krystian Szymański

Mam na imię Krystian i jestem poznaniakiem. Od 2 lat pracuję jako tłumacz języka norweskiego i twórca artykułów o tematyce lingwistycznej. W swojej pracy cenię elastyczność i możliwość nieustannego rozwoju, dzięki czemu swoim doświadczeniem i praktyczną wiedzą chętnie się z Wami podzielę. Poza pracą czas wolny spędzam na basenie, gdzie od ponad 7 lat amatorsko uprawiam pływanie. Jest to dla mnie fantastyczny relaks i odprężenie po długim dniu oraz solidna dawka pozytywnej energii na cały następny dzień.