Każdy z nas chociaż raz w życiu usłyszał o środkach retorycznych. Oczywiście, większości z nas kojarzą się z lekcją języka polskiego. Jednak czy tylko w szkole mamy z nimi do czynienia? Okazuje się, że wcale nie. W szkole uczymy się je rozróżniać i odpowiednio stosować. W końcu, jak ujął to C.K. Norwid ważne, aby „odpowiednie dać rzeczy słowo”. Dlatego dziś kilka słów o środkach i figurach retorycznych. Co warto nich wiedzieć i jak ich używać? Sprawdzamy i podajemy ich przykłady.

Środki retoryczne – czym są i dlaczego są tak ważne?

Nie jest tajemnicą, że każdy z nas powinien poprawnie się wypowiadać. Nie chodzi tu nawet o super poprawność gramatyczną czy prawidłowo skonstruowane zdania, ale o zrozumiały przekaz. Nie ma trudniejszej sytuacji jak ta, gdy chcemy coś komuś powiedzieć, ale nagle zapominamy mowy czy słów. Wszelkimi sposobami staramy się swoją wypowiedź zbudować na kanwie wyrażeń, które znamy, ale które niekoniecznie może pasują do kontekstu. A wtedy możemy zapomnieć o tym, że nasz odbiorca nas zrozumie. Tym gorzej, jeśli nasz zasób słów jest delikatnie mówiąc, ubogi. A wystarczy znać środki retoryczne, które nie tylko wzbogacą naszą wypowiedź, ale i sprawią, że zostaniemy zrozumiani.

Sztuka prawidłowego wypowiadania się, czyli retoryka to jedno z najważniejszych elementów w komunikowaniu się. Na czym ona polega? To najprościej sposób prowadzenie rozmowy, dyskusji tak, aby umieć przekonać druga stronę do swoich racji. Aby jednak a sztuka się udała potrzebne są odpowiednie narzędzia. I właśnie nimi są środki retoryczne. Niektóre z nich spotykamy na co dzień, inne zaś występują w literaturze czy w tekście. Ich zadanie jest nie do przecenienia. Służą do wzmocnienia wypowiedzi. Dzięki nim nasza wypowiedź jest bardziej emocjonalna i obrazowa. Dzięki nim potrafimy przekonać kogoś do swoich racji albo zniechęcić do racji przeciwnika. W poezji czy literaturze określamy je jako środki stylistyczne. Zatem, które z nich warto znać? Odpowiedź jest prosta. Wszystkie.

Czytaj również: Ile kosztują tłumaczenia techniczne i naukowe?

Pytania retoryczne i nie tylko

Okazuje się, że mamy całe bogactwo środków, którymi możemy wzbogacić naszą wypowiedź. To nie tylko znane wszystkim pytanie retoryczne, które nie każdy poprawnie rozumie. Ale do rzeczy. Oto kilka przykładów, które z pewnością powinniśmy znać.

• Metafora (przenośnia). To środek stylistyczny, w którym zestawione są wyrazy mające zupełnie inne znaczenie niż w normlanym zestawieniu. Najprościej to przeniesienie znaczenia przedmiotu na inny przedmiot, np. złota rączka.
• Hiperbola. To przedstawienie jakiegoś zjawiska w sposób przesadny, przejaskrawiony. Jej zadaniem jest wyolbrzymienie lub pomniejszenia jego znaczenia dla celów naszej wypowiedzi.
• Apostrofa. Jest to zwrot do uosobionych pojęć albo rzeczy. Ma na celu podkreślenie patosu i wagi naszej myśli.
• Porównanie. To konstrukcja, która najczęściej używana jest w celu doprecyzowania tego, co chcemy przekazać. Porównujemy pewne cechy przedmiotów czy zjawisk po to, aby odbiorca lepiej zrozumiał sens naszej wypowiedzi. To np., jak gdyby, podobnie jak czy na kształt.
• Epitet. To wyraz określający rzeczownik najczęściej w postaci przymiotnika. Przy użyciu epitetu potrafimy określić pewne cechy danego przedmiotu czy zjawiska. Może określać je bezpośrednio albo w sposób metaforyczny. To np. czerwona róża czy „gorzkie gody”.
• Pytanie retoryczne. To z reguły podstawa wielu wypowiedzi i najczęściej używana figura stylistyczna. Wzbogaca treści o element ekspresji, zaczepki i intrygi. Czym jest? To najprościej pytanie, na które nikt nie oczekuje odpowiedzi, dlaczego? Bo jest ona zawarta w samym pytaniu. Jego postawienie ma także na celu zmuszenie nas do refleksji i wyciągnięcia własnych wniosków. Ten środek jest bardzo często spotykany w literaturze i poezji. Autor, który je zadaje chce wywołać u nas specjalny, konkretny sposób myślenia. To, w jaki sposób je stawia zamiast dać konkretną odpowiedź stanowi kwintesencję treści.

To oczywiście nie całość środków retorycznych, które mamy do dyspozycji. Jednak kilka, które z pewnością powinniśmy znać, aby nasza wypowiedź przyniosła skutek, którego oczekujemy.

Może Cię także zainteresować:

• Jakie są rodzaje tłumaczeń pisemnych?
• Samotność po szwedzku
• Język norweski słówka

Krystian Szymański

Mam na imię Krystian i jestem poznaniakiem. Od 2 lat pracuję jako tłumacz języka norweskiego i twórca artykułów o tematyce lingwistycznej. W swojej pracy cenię elastyczność i możliwość nieustannego rozwoju, dzięki czemu swoim doświadczeniem i praktyczną wiedzą chętnie się z Wami podzielę. Poza pracą czas wolny spędzam na basenie, gdzie od ponad 7 lat amatorsko uprawiam pływanie. Jest to dla mnie fantastyczny relaks i odprężenie po długim dniu oraz solidna dawka pozytywnej energii na cały następny dzień.