Tłumaczenie tekstów filozoficznych
Tłumaczenie tekstów filozoficznych to nie lada wyzywanie. Wie o tym każdy tłumacz, który choć raz miał do czynienia z nimi. Na czym polega trudność tego rodzaju treści? Czy tłumacz powinien być znawcą filozofii? Jest to dziedzina tak rozległa, że ten rodzaj przekładu wcale nie jest tak prosty jak się wydaje. Tym bardziej, że dziś wielu tłumaczy specjalizuje się w tekstach naukowych. Zobaczmy więc na czym polega tłumaczenie tekstów filozoficznych.
Trudność tłumaczenia tekstów filozoficznych
Dziś ogromna większość przekładów stanowią tłumaczenia naukowe z i na język angielski. Dlatego tak wielkim wyzwaniem jest tekst z zakresu filozofii. Można by się zastanawiać co w nim takiego problematycznego? W końcu przypomina nieco tłumaczenie utworu literackiego czy poezji. Nic bardziej mylnego. Tłumaczenie tekstów filozoficznych to nie taka łatwa sprawa. To prawdziwe wyzwanie dla tłumacza. Dlaczego tak jest? Taki tekst do tłumaczenia stawia wiele wymagań. To wierność tłumaczenia, zachowania jego „literackości” i umiejętność docierania do źródeł. Trudność może sprawiać też ze względu na język i styl oraz miejscami niejasna symbolika. Tłumaczenie oryginału wymaga od tłumacza znacznie więcej niż sama znajomość języka angielskiego. To tworzenie dzieła na nowo, w takim kontekście filozoficznym, w jakim stworzył go twórca oryginału.
Tłumaczenie tekstu filozoficznego jest czymś innym niż tłumaczenie tekstu typowo literackiego jak powieść czy opowiadane. Tu największym problemem jest samo zrozumienie tekstu i jego przekazu. Jeśli tłumacz nie umie go zrozumieć, trudno mu będzie pracować z takim utworem. Czy to oznacza, że tekst filozoficzny potrafi poprawnie przełożyć tylko filozof? Niekoniecznie. Tu liczy się doświadczenie w tłumaczeniu tego rodzaju tekstów. Osoba bez doświadczenia i praktyki może zapomnieć o tłumaczeniu tekstów filozoficznych. Dlaczego? Bo w nich liczy się wierność i umiejętność odczytania znaczenia tekstu. A to niełatwe zadanie. Tłumacz musi zagłębić się w problematykę utworu. Tak, aby dodrzeć do meritum. A to jest możliwe tylko dzięki dogłębnemu poznaniu znaczenia utworu.
Tłumaczenie tekstów filozoficznych to po prostu wyższy stopień wtajemniczenia. Dlatego takie treści powinny tłumaczyć osoby, które na co dzień mają z nimi kontakt. Bo do takiego tłumaczenia potrzeba nie tylko doświadczenia, ale i solidnego przygotowania. Jak tłumacz przygotowuje się do takiego przekładu? Przede wszystkim warto oczytać się w temacie, poznać dzieła autora i jego poglądy na dany temat. Dobrym pomysłem jest dotarcie do jego dyskusji na ten temat z innymi autorami na ten sam temat. Dzięki temu tłumacz zrozumie różne ujęcia tego samego problemu filozoficznego. Bo język jest narzędziem filozofa. Dlatego odpowiedni, specjalistyczny dobór słów jest tu tak ważny. Każde słowo utworu niesie ze sobą konkretny przekaz. Błędnie dobrane pojęcia mogą w całości zmienić obraz utworu i jego znaczenie. Dlatego tłumaczenie tekstów filozoficznych jest tak trudne.
Kliknij i przeczytaj: Ile kosztuje tłumaczenie prac dyplomowych?
Problematyka przekładu treści filozoficznych
Tłumaczenie tekstów filozoficznych jest trochę podobne do tłumaczenia piosenki. Często same, pojedyncze słowa nie mają takiego znaczenia jak ich połączenie. Wystarczy spojrzeć na teksty piosenek. Tu słowo wyrwane z kontekstu niewiele znaczy. Ale już zestawione z innymi, ma moc. Bo ujęcie tekstowe zarówno w piosence jak i tekście filozoficznym ma ogromne znaczenie. Dlatego tłumacz powinien znać techniki przekładu tego typu treści. Bez ich znajomości może zapomnieć o poprawnym tłumaczeniu tego typu tekstów. Skąd czerpać wiedzę? Z fachowych czasopism i publikacji. Jedną z najlepszych publikacji w tej tematyce jest „Problematyka przekładu filozoficznego”. To publikacja, w której tłumaczenie filozoficzne ujęte jest jako oddzielna dziedzina przekładu. Jej autorką jest Barbara Brzezicka, doświadczona tłumaczka i teoretyk przekładu. Ta książka to doskonała baza wiedzy z zakresu zasad tłumaczenia utworów filozoficznych. Każdy tłumacz powinien ją mieć.
W publikacji znajdują się teksty teoretyczne, krytyczne i analityczne na temat przekładu filozoficznego. Jej autorka podejmuje w niej próbę wpisania go w różnego rodzaju typy przekładu. Celem publikacji jest opracowanie konkretnych norm i wytycznych dla tłumaczenia tych treści. Autorka wykorzystała teksty źródłowe z języka angielskiego, francuskiego i hiszpańskiego. Dzięki temu mamy przegląd różnych technik przekładu. Zarówno tych dobrych i poprawnych jak i złych. Dzięki temu tłumacz może poznać jak tłumaczyć teksty filozoficzne, ale również jak tego nie należy robić. To bardzo cenna baza wiedzy. Nie tylko dla początkujących w tej dziedzinie przekładu. Także dla doświadczonych tłumaczy, którzy chcą poszerzyć wiedzę.
Książkę powinni przeczytać zarówno tłumacze jak i teoretycy przekładu. To także świetna propozycja dla wszystkich, którzy chcą zgłębić tajniki tłumaczenia tekstów filozoficznych. Dedykowana jest szczególnie studentom filozofii i translatoryki. Publikacja ta wnosi odkrywcze treści w zakresie języka filozofii, To także świetna książka dydaktyczna. Ma doskonale opinie w środowisku zarówno tłumaczy jak i filozofów. Bez wątpienia jest doskonałą bazą wiedzy dla wszystkich, którzy chcą lub już zajmują się przekładem tekstów filozoficznych.
Kto powinien tłumaczyć teksty filozoficzne?
Nie ma co do tego żadnych wątpliwości, że profesjonalista. Tylko taka osoba jest w stanie zrozumieć nie tylko treść oryginału, ale i poprawnie przełożyć ją na język docelowy. Dlatego jeśli chcesz wiedzieć jak tłumaczyć treści filozoficzne, odpowiedź jest prosta. Tylko w dobrym biurze tłumaczeń. W tego typu treściach liczy się bowiem profesjonalizm. Dlatego nie należy takiego przekładu zlecać osobie bez wiedzy i doświadczenia. Wydaje się być to oczywiste, ale w praktyce bywa różnie. Często chcąc oszczędzić pieniądze, zlecamy taki przekład znajomemu czy studentowi. To jednak błąd. Tłumaczenie dzieła filozoficznego to ogromne wyzwanie dla każdego tłumacza. W pracy nad takim tekstem wymagane jest o wiele więcej niż standard. Tu nie wystarczy sama znajomość języka angielskiego czy polskiego. Tu niezbędna jest wiedza merytoryczna i znajomość problematyki. Dlatego często takim tłumaczem jest filozof. Wiele osób uważa, że tylko osoba z wykształcenie filozoficznym jest w stanie ogarnąć tę tematykę. Dzięki wiedzy ze studiów taki tłumacz rozumie idee, pojęcia i znaczenie poszczególnych wyrażeń z filozofii. Nie oznacza to oczywiście, że tylko filozof będzie poprawnie przekładał tego rodzaju teksty. Doświadczony tłumacz również poradzi sobie z wymaganiami takich treści. Tyle, że będzie to od niego wymagało więcej pracy.
Samo dzieło jest prawdziwym wyzwaniem dla każdego tłumacza. Przede wszystkim z uwagi na specyficzny język i często niejasny przekaz. Dlatego tak trudne jest tłumaczenie tekstów filozoficznych. Bo tylko osoba znająca idee i poglądy twórcy jest w stanie sprostać temu zadaniu. Jedną sprawą jest wiedza merytoryczna. Drugą zaś znajomość języka. Tłumaczenie tekstów filozoficznych jest połączeniem obu tych rzeczy w jedno. Tak tworzy się tłumaczenie treści filozoficznych. Dlaczego tego rodzaju przekład jest tak skomplikowany? Bez odpowiedniego przygotowania nie ma mowy o poprawnym przełożeniu treści. Dlatego czasem nawet doświadczeni tłumacze nie podejmują się tłumaczenia oryginału. Nawet jeśli jest napisany w języku, który jest specjalizacją tłumacza. Dlaczego? Bo to naprawdę bardzo trudny przekład. Stąd wielu tłumaczy tekstów filozoficznych korzysta z gotowych tłumaczeń i dobrych źródeł wiedzy. Tylko one dają solidne podstawy do przekładu takich treści.
Dlaczego profesjonalista korzysta z tego rodzaju bazy wiedzy? Pozwala mu ona bowiem na spojrzenie na problematykę z różnych perspektyw, nie tylko z pozycji autora dzieła. Niejednoznaczność i wieloznaczność pojęć są bowiem w tego typu treściach normą. Dlatego, aby tłumaczyć tekst filozoficzny trzeba niejako poszerzyć horyzonty i mieć otwarty umysł. To niezwykle ważne.
Nadal zastanawiasz się, kto powinien tłumaczyć teksty filozoficzne? Odpowiedź jest naprawdę prosta. Zatem kto? Tylko tłumacz, który ma doświadczenie w tłumaczeniu filozofii. Jeśli chcesz mieć poprawne i profesjonalne tłumaczenie, nie zastanawiaj się. Powierzenie takiej treści osobie bez doświadczenia i niezbędnej wiedzy może przynieść więcej szkody niż pożytku. Tym bardziej, że nie każdy tłumacz podejmie wyzwanie tłumaczenia tekstu filozoficznego. Znalezienie tłumacza, który wykona go rzetelnie i profesjonalnie może być naprawdę trudne. Bo przekład takich treści to faktycznie mozolna i żmudna praca. Warto o tym pamiętać. Chcesz zlecić tłumaczenie znajomemu, bo świetnie przetłumaczył teledysk? Żaden problem. Warto jednak rozważyć, czy równie dobrze poradzi sobie z przekładem dzieła filozofa wszech czasów jak z tekstem piosenki.
Może Cię także zainteresować:
Mam na imię Krystian i jestem poznaniakiem. Od 2 lat pracuję jako tłumacz języka norweskiego i twórca artykułów o tematyce lingwistycznej. W swojej pracy cenię elastyczność i możliwość nieustannego rozwoju, dzięki czemu swoim doświadczeniem i praktyczną wiedzą chętnie się z Wami podzielę. Poza pracą czas wolny spędzam na basenie, gdzie od ponad 7 lat amatorsko uprawiam pływanie. Jest to dla mnie fantastyczny relaks i odprężenie po długim dniu oraz solidna dawka pozytywnej energii na cały następny dzień.
